Rất nhiều những sự đa dạng

Đây cũng lại là câu nói của một phát thanh viên nhà đài.

Cứ cái kiểu múa tiếng Việt như vậy thì thực là chí nguy, chí nguy.

Chỉ cần dùng một cách đơn giản mà lại trong sáng, dễ hiểu: "Rất đa dạng", ấy vậy mà người ta phải cố làm cho thành... dốt bằng "Rất nhiều những sự đa dạng".

Tiện thể, tôi muốn chỉ ra một kiểu viết rất tối tăm, rất phổ biến hiện nay. Báo Thanh niên có bài về một sự kiện gây xôn xao dư luận, trong đó lời dẫn nguyên văn như sau: "Một làn sóng phẫn nộ bùng nổ sau khi một thanh niên có nick Kẹo mút chơi bời (KMCB) huênh hoang khoe chiến tích chạy xe đâm chết người trên facebook" 


Bạn nghĩ thế nào? Lần đầu tiên tôi nghe nói người ta có thể chạy xe được trên Facebook. Kinh ngạc hơn nữa là họ có thể tông chết người trên ấy. Ôi! thật là nguy hiểm. Tai nạn giao thông đang rình rập không những trên đường đi mà còn trên Internet. Kiểu này ai hay lướt phây thì nên sớm tậu quan tài, haha!!!

BẢN QUYỀN BỞI LỆ ĐÁ

Chiến hay không chiến

      Đây là một tựa đề một bài viết trên báo thể thao. Báo nào tôi không thể nhớ do tình cờ thoáng qua trên chương trình điểm báo của bản tin thể thao 11h30 trưa VTC3. Báo in nên trên mạng không tìm thấy được cụm từ này. 

      Thử xem khi đọc tiêu đề nêu trên người ta phải hiểu như thế nào. Từ "chiến" và cụm "không chiến" được nối với nhau bằng liên từ "hay", tôi hoàn toàn hiểu ý của tác giả là: quyết đấu hay không quyết đấu trong một trận đấu thể thao. Từ thứ nhất, "chiến", dùng để nhấn mạnh tính đua tranh quyết liệt của trận đấu thì nghe cũng được. Tuy nhiên cái cụm từ "không chiến" thì phải hiểu như thế nào đây. Nếu theo nghĩa Hán Việt thì "không chiến" chỉ là một từ mà nghĩa đen là một trận chiến trên không trung và nghĩa bóng ở trong một trận bóng đá là tranh chấp bóng bằng đầu. Như vậy đó không phải ý của tác giả muốn nói rồi. Ý đồ tác giả muốn nêu bật ở đây là không quyết đấu, chơi với nghĩa thiếu tích cực. Vậy thì sao lại dùng chữ ngây ngô vậy nhỉ? Muốn dùng Hán Việt thì phải nói là "bất chiến" mới đúng, vừa hay vừa đúng ngữ nghĩa. Dùng "không chiến" ở đây thể hiện khả năng tiếng Việt của mấy vị báo nhà ta quả thực còn hạn chế.

      Có người sẽ nói: "xì! chuyện nhỏ". Nhưng ngôn ngữ luôn xuất phát từ cái nhỏ nhất.

BẢN QUYỀN BỚI LỆ ĐÁ 

Lại chuyện đọc của nhà đài

Các nhà đài nước ta có một đội ngũ nhân viên chất lượng về khả năng ngoại ngữ. Tôi đã từng đọc ở đâu đó rằng nhiều phóng viên, phát thanh viên, biên tập viên có đến 2 ngoại ngữ. Số còn lại có 1 ngoại ngữ và không ai "trắng" về lĩnh vực này.

Nói dài dòng thế để khẳng định rằng việc đọc tiếng Anh chắc hẳn là không thành vấn đề với các phát thanh viên, biên tập viên. Ấy thế mà khi xem VTV, VTC buộc tôi cứ phải nghĩ ngược lại. Ngoài việc đọc chữ Google thay vì gu - gồ thành gu - gờ như đã đề cập ở bài trước, còn nhiều vấn đề cần phải nói chung quanh chuyện đọc này. Có thể kể ra một vài trường hợp:

- Một cái tên không kém phần nổi tiếng so với Google là Yahoo bị đọc một cách khá buồn cười là i - a - hu. Thử tra tự điển thì Yahoo phải được đọc là /jə'hu:/ tức là zơ - hu. Phát thanh viên nhà mình đọc âm trước theo kiểu Việt còn âm sau theo kiểu Tây. Hài thật!

- Chữ United thì hài hơn. Nó "bị đọc" theo 2 kiểu bởi 2 "trường phái" khác nhau. Một, theo kiểu "cổ điển" là i - u - nai - tít. Hai, theo kiểu "cách tân" (mới nghe gần đây): u - nai - tịt. Cách đọc đúng thế nào thiết nghĩ cũng chẳng cần nêu ra đây làm gì. Chỉ muốn nói ở đây là nếu đã ta thì phải ta hẳn, nửa ta nửa tây kiểu đó cười thật không nổi!!!

- Đa số (nếu không muốn nói là hầu hết) phát thanh viên hiện nay đọc tên Wayne trong tên đầy đủ cầu thủ bóng đá nổi tiếng của Anh Wayne Rooney là w(o)ây - nơ. Âm "nơ" nhấn rất mạnh chứ không đơn giản chỉ là cách viết phiên âm như báo Nhân dân đang làm. Các anh chị phát thanh viên có bao giờ chịu khó nghe người ta bình luận một trận cầu bằng tiếng Anh chưa nhỉ? Ở đó tên các cầu thủ được đọc như thế nào thì ta phải đọc đúng theo vậy mới là hợp lẽ chứ. Theo đó tên Wayne chỉ có một âm là way. Còn lại, do chữ e câm nên chữ n được đọc như bao phụ âm cuối khác trong tiếng Anh (mà người học tiếng Anh ai cũng biết!). Ở đây chưa kể cá biệt một số người (không phải là phát thanh viên nhưng được mời bình luận bóng đá- không tiện nêu danh tính ở đây) còn đọc Rooney là rút - ni nữa mới chết chứ. Chỉ trách là thấy sai nhưng nhà đài chả nhắc người ta sửa lại cho đúng. Cứ rút - ni, rút - ni ngày này sang ngày khác. Vui thật!!!!!

Có thế mới biết câu tục ngữ "Khôn nhà dại chợ" có ý nghĩa ra làm sao!

BẢN QUYỀN BỞI LỆ ĐÁ

Đô la Mỹ và Việt Nam đồng.

Không rõ cụm từ "Việt Nam đồng" xuất hiện từ lúc nào và từ đâu nhưng hiện nay nó đang được đọc, nói một cách tự nhiên trên các phương tiện thông tin đại chúng và từ miệng các quan chức ngay trong ngành tài chính ngân hàng. Không biết người dân khi nghe/xem cụm từ này cảm nhận ra sao nhưng chắc chắn rằng các nhà đài, nhà báo và quan chức nêu trên thì cảm thấy rất đỗi bình thường vì họ vẫn cứ nói cứ đọc hàng ngày.

Nếu theo kiểu đọc Việt Nam đồng mà suy thì chúng ta phải đọc đô la Mỹ thành Mỹ đô la mới đúng. Tương tự chúng ta phải có Thái Lan bạt, Philippine peso hay Nga rúp. Nhưng ta thấy rằng, chỉ có mỗi đồng Việt Nam là ngoại lệ. Nó được đọc ngược so với tất cả (nhấn mạnh: tất cả) các tiền tệ khác khi gắn với tên nước.

Tại sao lại là Việt Nam đồng chứ không phải là đồng Việt Nam? Chắc phải nhường câu trả lời cho các nhà đài, nhà báo. 

Nếu buộc phải nêu một nhận xét cho trường hợp này thì chỉ có thể nói: bó tay chấm com!

BẢN QUYỀN BỞI LỆ ĐÁ

Đang được cơ quan chức năng điều tra làm rõ

Sau một mẫu tin ngắn về tai nạn giao thông, vụ việc hình sự, hầu hết báo, đài ta đều chua thêm một câu khá là vô duyên: vụ việc đang được cơ quan chức năng điều tra làm rõ (!). Bài báo sau đây là một ví dụ:

Phút kinh hoàng của nạn nhân bị bắt làm con tin

Đa số các vụ việc như vậy đương nhiên phải được cảnh sát cùng các cơ quan chức năng khác thụ lý điều tra. Chua thêm câu này vào bài viết chẳng có một ý nghĩa nào về mặt thông tin? Thậm chí nhiều khi vụ việc đó đã rõ mười mươi rồi (thể hiện qua chi tiết trong bản tin) các đồng chí phóng viên ta cũng cẩn thận đưa vào "cho thêm phần long trọng" (!?). Lý do của hiện tượng trên có thể suy diễn theo 2 hướng: 

- Khả năng viết, biên tập kém. Nói chung: nghiệp vụ làm báo có vấn đề.

- Để đếm chữ tính tiền nhuận bút. 

BẢN QUYỀN BỞI LỆ ĐÁ

Giám đốc sở học tiểu học (!?)

Gần đây báo chí ta rộ lên tin "Tân Tổng bí thư đi xe máy tới thăm thầy cũ" mà sau đó bị chỉ trích quá nên đổi tựa đề thành "Tân Tổng bí thư từng đi xe máy tới thăm thầy cũ". Cách đây vài hôm lại có một bài trên Vietnamnet giật tít "Thủ tướng Trung Quốc viết đơn xin việc bằng máu" mà sau đó một số báo khác đưa tin lại sửa thành "Thủ tướng Trung Quốc từng viết đơn xin việc bằng máu". 

Trong phạm vi chủ đề của blog này, tôi không đề cập đến nội dung chính trị xã hội của các bài viết trên mà chỉ bàn về chữ nghĩa của chúng thôi. 

Các ông tổng bí thư, thủ tướng trong các bài viết trên không làm những việc đó trong thì hiện tại (theo ý bài báo đã nêu). Việc làm của các ông ấy xảy ra trong quá khứ (có thể nói là khá xa) khi chưa hề biết sau này mình có vinh dự làm to đến vậy. 

Báo chí lấy các chi tiết đó để làm gương cho lớp hậu sinh thì được, nhưng giật cái tít láo, đánh tráo bản chất nói trên là một việc làm đáng trách. Thậm chí người ta nói rằng phóng viên nhà báo dốt chữ cũng không oan tí nào. 

Giả sử dựa theo cách mà các nhà báo dùng để biến sự việc một anh sinh viên mới tốt nghiệp viết đơn thời xa lắc xa lơ thành sự kiện thủ tướng một cường quốc viết đơn xin việc bằng máu đầy tính giật gân kia, tôi cũng có thể dùng một cái tựa đề như bài viết này đang dùng thì sao nhỉ: Giám đốc sở học tiểu học (?). Ông giám đốc sở nào lại chẳng học tiểu học lúc còn bé? 

Vấn đề ở chỗ là ông ấy học tiểu học khi còn nhỏ kia, chứ không phải khi đương chức!!!

BẢN QUYỀN BỞI LỆ ĐÁ

Chính tả là gì?

CHÍNH PHỦ                                      CỘNG HÒA XÃ HỘI CHỦ NGHĨA VIỆT NAM
                                                                           Độc lập – Tự do – Hạnh phúc

Số: 90/ĐC-CP                                                                     Hà Nội, ngày 16 tháng 06 năm 2008

ĐÍNH CHÍNH

LỖI CHÍNH TẢ TRONG NGHỊ ĐỊNH SỐ 68/2008/NĐ-CP NGÀY 30 THÁNG 5 NĂM 2008 CỦA CHÍNH PHỦ QUY ĐỊNH ĐIỀU KIỆN, THỦ TỤC THÀNH LẬP, TỔ CHỨC, HOẠT ĐỘNG VÀ GIẢI THỂ CƠ SỞ BẢO TRỢ XÃ HỘI

Do sơ suất trong quá trình biên tập, thừa ủy quyền Thủ tướng Chính phủ, xin đính chính lỗi chính tả trong Nghị định số 68/2008/NĐ-CP ngày 30 tháng 5 năm 2008 của Chính phủ Quy định điều kiện, thủ tục thành lập, tổ chức, hoạt động và giải thể cơ sở bảo trợ xã hội, như sau:

- Tại trang 7 dòng 14 từ trên xuống, viết là: “a) Cơ quan thẩm định nêu tại Điều 18 Nghị định này”.

Nay xin sửa lại là: “a) Cơ quan thẩm định nêu tại Điều 17 Nghị định này”.

- Tại trang 10 dòng 15 từ dưới lên, viết là: “theo quy định tại Điều 17, Điều 19, Điều 20 và Điều 21 Nghị định này”.

Nay xin sửa lại là: “theo quy định tại Điều 16, Điều 17, Điều 19, Điều 20 và Điều 21 Nghị định này”.

                                                                                                                                        TM. CHÍNH PHỦ

                                                                                                    TUQ. THỦ TƯỚNG
                                                                                 BỘ TRƯỞNG BỘ LĐ-TB  VÀ XÃ HỘI

                                                                                                  Nguyễn Thị Kim Ngân                                                                                                          

Xem kỹ lại văn bản trên, chẳng biết Chính phủ hiểu khái niệm chính tả như thế nào mà ghi chình ình trên văn bản vậy. Ở đây thực ra chẳng qua là lỗi khâu soát sét, nhầm lẫn khi tham chiếu đến một đề mục nào đó trong văn bản. Hài hước thời hội nhập chăng?


BẢN QUYỀN BỞI LỆ ĐÁ

Loạn đọc

Tình cờ đọc bài viết có tựa đề: "Chữ G không có tên" tại http://www.denthan.com/thamkhao/c81/409341/chu-g-khong-co-ten nguyên văn như sau:

Trong hầu hết các phóng sự, thông tin về hội nghị G7, hay giới thiệu về mạng viễn thông 3G - thì hầu như từ các phóng viên cho đến những chuyên viên tin học... đều phát âm chữ G là GỜ - hội nghị Gờ 7 - Mạng viễn thông 3 Gờ - Thế nhưng, nếu xem đó là cách đọc đúng thì đài truyền hình VTV phải được đọc là Vờ Tờ Vờ - Nhưng không ai đọc như thế, mà vẫn đọc là Vê tê vê - đó là đọc tên mẫu tự - Nhưng đến khi đọc chữ G thì thay vì chịu khó uốn lưỡi để đọc là Giê - thì lại đọc cái âm của nó là Gờ ! và thế là chữ G chỉ còn biết khóc ròng vì đã bị mất cái tên !

Một cái chuyện có vẻ chỉ nhỏ như con thỏ, nhưng lại cho thấy một "lỗ hổng" khá lớn trong việc phát âm "chuẩn" tiếng Việt - Đặc biệt là ở các từ viết tắt. mà lại là phát âm trên đài truyền hình quốc gia - cả triệu người nghe và chắc không ít kẻ đọc theo ! 

chẳng hạn như từ WTO - có phát thanh viên đọc là Vê kép tê ô - có người lại đọc là đúp liu tê ô - nghĩa là Tây - ta lẫn lộn ! mà ai cũng nghĩ là mình đúng ( vì có đúng thì mới nói hoài mà không ai buồn sửa ! ) 

Hiện nay, tình trạng viết sai chính tả, chêm thêm các tiếng nước ngoài trong đối thoại đã và đang hủy hoại sự trong sáng của tiếng Việt - thì việc những phát ngôn viên - phóng viên - chuyên viên lẫn lộn giữa việc đọc tên và đọc âm các mẫu tự Việt Nam đã góp phần khá "tích cực" vào việc làm biến dạng tiếng nước ta !

Tiếng Việt còn - nước Việt còn thế mà giờ đây một đất nước thống nhất và đang trên đà phát triển lại có một tình trạng lộn xộn về ngôn ngữ như thế thì quả thật là ...!!!!!

Muốn góp thêm đôi dòng về việc loạn đọc trên các nhà đài.

Như bài viết trên đã nêu, chữ G đã gần như bị mất tên Giê vốn có. Đơn giản là do không (hoặc khó) phân biệt được cách phát âm chữ cái D và G nên người Bắc gần đây đổi cách đọc chữ G từ Giê thành Gờ cho tiện. Sở dĩ nói gần đây bởi tôi vẫn nghe những người Bắc 54 hoặc người Bắc có tuổi đọc là Giê. 

Theo cách đọc là G là Gờ thì các phát thanh viên (PTV) nhà ta phát âm nhầm "ăn theo" chữ Google thành gu - gờ thay vì phải đọc là gu - gồ. Sự ăn theo "nhớ bài lai" này rõ như ban ngày vì tại sao cùng âm như vậy là chữ Apple lại được chính PTV đó đọc là ap - pồ. Ai cũng có thể kiểm chứng điều đó vì các bản tin về công nghệ viễn thông, tin học hiện nay hay đề cập, so sánh 2 thương hiệu này.

Với các chữ cái khác cần đọc thành 2 âm như L, M, N, R, S, X thì hầu hết đều bỏ âm đầu (là âm quan trọng) và chỉ đọc âm sau (tức phần vần) của nó. Thay vì đọc là en - lờ thì người ta đọc là Lờ, ét - sờ đọc là Sờ, e - rờ thì đọc là Rờ... nghe rất chướng tai. Ví dụ: 

- ORG thường bị đọc là O - rờ - gờ thay vì phải đọc là O e rờ giê.

- Cho một hình chữ nhật mờ nờ pê quy thay vì phải đọc là em mờ en nờ phê cu (chỗ phát âm phê cu này sẽ bàn vào một dịp khác)

- Chọn 1 điểm mờ trên đoạn thẳng a bê. Chỗ này nghe càng khó chịu hơn nữa vì âm "mờ" của chữ cái M ở đây trùng với âm  mờ của chữ mờ ảo. Chả lẽ trên đoạn AB có một điểm nào đó mờ thiệt sao?

Gần đây lại có một kiểu phát âm tây ta, sai đúng lộn xộn nghe mà nhịn cười không nỗi. AVG Anti Virus được một PTV đọc là a vê gờ an ti vai rớs. Đọc chữ cái AVG bằng tiếng Việt mà còn bày vẽ đọc chữ Virus bằng tiếng Anh chi hỡ trời!?

Cuối cùng một cái sai cơ bản nữa cũng của nhà đài (ai hay xem Đối mặt thì tất biết) chữ S và X lại được đọc gần như giống nhau. Chữ S đọc là ết-sờ là đúng rồi, nhưng chữ X lại đọc là ích-sờ mà lẽ ra phải là ích-xì. Theo cách đọc đó mà khi dạy cho học sinh đánh vần giáo viên đọc hai vần này giống nhau: đều là Sờ cả và có phân biệt tí chút là chữ X đọc Sờ dài hơn chút. Ngán ngẩm! Vần S đọc là Sờ thì chuẩn rồi, nhưng X thì phải đọc là Xờ chứ. Tôi tin chắc rằng với cách phát âm của người Bắc thì khó mà phân biệt 2 âm đọc này. Với tôi, không bao giờ nhầm lẫn cũng như phát âm lẫn lộn S và X bởi tôi là người miền Trung.

BẢN QUYỀN BỞI LỆ ĐÁ

Không để mọi việc đi quá xa

Như mọi sự vật, hiện tượng trên trái đất, ngôn ngữ không hề ngừng vận động để phát triển. Sự phát triển này song cùng sự phát triển của nền văn minh của các dân tộc. Trên con đường phát triển đó, nhiều ngôn từ mới được sinh ra để giúp người ta diễn đạt hết ý nghĩ của mình. Nhiều từ vựng mới ra đời do vay mượn mà có. Có những nghĩa mới được sinh ra từ cùng một từ sẵn có. Có từ vựng được biến đổi, trại đi từ một nguyên gốc sẵn có rồi dần thay thế nó. Tất cả đều nhằm thích ứng với sự phát triển của con người. Bởi vậy, người ta mới gọi đó là sinh ngữ.

Tuy nhiên không phải lúc nào cái mới cũng tiến bộ hơn cái cũ. Những ngôn từ mà lớp trẻ hiện nay đang sử dụng phổ biến để chat với nhau trên môi trường Internet là một thí dụ. Nó làm hỏng đi sự trong sáng của tiếng Việt. Vấn đề này đã có nhiều bài viết tập trung mổ xẻ nên thiết tưởng ở đây không cần phải nói thêm. Bài viết này nhằm vào một hiện tượng ít người để ý nhưng không kém tầm quan trọng trong việc làm rối rắm vốn từ vựng tiếng Việt và theo đó ảnh hưởng không nhỏ đến sự trong sáng của tiếng Việt.

Từ lâu nay chúng ta đã quá quen với từ “thầy giáo”. Quen đến mức chúng ta không hề thấy có gì lấn cấn khi viết cũng như khi đọc. Thế nhưng chính sự quen thuộc đó làm cho không mấy người biết thực ra nguyên từ đó phải là “thày giáo”. Con đường để từ “thày” biến thành từ “thầy” thực ra khá đơn giản: đó là do phát âm. Cách phát âm từ “thày” của đồng bào miền Bắc khá nặng rất giống với từ “thầy” (điều này khác hẳn với đồng bào Nam bộ - gần giống với âm “thài” hơn). Dần dần qua thời gian, chữ “thày” được viết thành chữ “thầy” lúc nào chẳng ai hay. Tuy nhiên không phải tất cả các văn tự đều dùng chữ “thầy”. Chữ “thày” vẫn còn được dùng khá nhiều nhưng lại ít thấy trong văn bản hành chính hiện nay.

Một quá trình tương tự đã diễn ra để chữ “cọng” dần biến thành chữ “cộng”: “dấu cọng” đã trở thành “dấu cộng”, “cọng hòa” thành “cộng hòa”... Dấu mũ trên chữ o đã mặc nhiên được công nhận. Tuy nhiên, chúng ta không được phép dễ dãi để mọi việc đi quá tầm kiểm soát. Tình trạng phổ biến hiện nay là các từ vốn không có dấu mũ, thông qua cách phát âm, vô tình được ấn thêm cái dấu mũ trên đầu một cách rất tùy tiện. Chữ “màu sắc” đã trở thành “mầu sắc”, “bày tỏ” thành “bầy tỏ”, “nảy sinh” thành “nẩy sinh”, “cày cấy” thành “cầy cấy”, các “bảy”, “giày”, “mày” được viết thành “bẩy”, “giầy”, “mầy” v.v... và v.v...

Thậm chí, một số chữ thay vì dấu “ă” được hô biến thành dấu “â”, ví dụ: “lặp lại” thành “lập lại”, “lay lắt” thành “lây lất”, động tác “nhắp chuột” thành “nhấp chuột”...

Các sai lầm, dễ dãi này khiến cho từ vựng tiếng Việt của chúng ta trở nên lộn xộn, làm méo mó đi những quy tắc vốn có.  Nghiêm trọng hơn khi nó được dùng trong văn bản hành chính thuộc lĩnh vực hộ tịch, hộ khẩu. Tôi đã từng thấy một văn bản viết tên ông Nguyễn Văn Bảy thành Nguyễn Văn Bẩy. Mà theo quy định ngặt nghèo của tư pháp, Nguyễn Văn Bảy và Nguyễn Văn Bẩy không thể là một người.

Hãy trân trọng vốn từ tiếng Việt, đừng để mọi việc đi quá xa. Hoàn toàn đơn giản: chỉ cần không dễ dãi khi dùng từ.


BẢN QUYỀN BỞI LỆ ĐÁ

Sai chính tả hay quá cẩu thả?

Đây là một trong hàng trăm "ca" pa nô tuyên truyền "đểu" đang có mặt trên từng cây số của đất nước ta. Trường hợp này có thể gọi là sai chính tả được không? Theo tôi, đây không phải sai chính tả mà là kết quả của thói dối trá phổ biến trong xã hội ta. Sai chính tả là kết quả của việc không phân biệt được đúng sai của từ ngữ. Ở đây, xét về logic, người ta (cả người làm lẫn kẻ duyệt) đã quá cẩu thả chứ không thể nhầm lẫn "nước" với "nớc". Tính cẩu thả này bắc nguồn từ cách làm đối trá, làm lấy được, làm ẩu đang phổ biến trong xã hội. Chẳng thà cẩu thả trong quyển tập, đằng này cả thằng trưng ra lẫn thằng có trách nhiệm cao hơn đều cẩu thả thì quả là nhục cho "đất nớc". (Ở đây thiết nghĩ phải giải thích thêm: làm ăn kiểu này chỉ xứng được gọi bằng thằng)


BẢN QUYỀN BỞI LỆ ĐÁ

Báo đài và chữ nghĩa(!?)

Xã hội ngày càng phát triển, theo đó ngôn ngữ cũng không ngừng tiến hóa để kịp thời diễn đạt những sắc thái mới. Văn học và báo chí là các lĩnh vực đi đầu trong việc thể hiện sự tiến hóa của ngôn ngữ. Tuy nhiên phổ biến hiện nay trên các phương tiện thông tin đại chúng xuất hiện một hiện tượng, chả thấy tiến đâu cả mà là biểu hiện một bước giật lùi về ngôn ngữ, đó là hiện tượng dùng thừa chữ.

Thừa chữ xét cho cùng không có hại cho ai, nó chỉ gây ra một sự khó chịu mơ hồ hay rõ nét tùy nhận thức mỗi người. Nhưng hiện tượng này nói lên thực trạng cẩu thả trong việc dạy, học và hành tiếng Việt hiện nay.

Trước tiên là việc xài chữ “những”, chữ “các” một cách vô tội vạ đàng sau một từ thể hiện số nhiều. Lên Google mà search rất dễ dàng tìm thấy vô số câu (!) đại loại như: “rất nhiều những gương mặt trẻ”, “quá nhiều những sai phạm” hay “cần nhiều các trang web hữu ích”... Thậm chí, còn có “nhà đài viên” nói “14 các em học sinh” nghe mà vô cùng nản. Khi viết rằng: “rất nhiều gương mặt trẻ”, “quá nhiều sai phạm” hay “cần nhiều trang web hữu ích” thì có đủ nghĩa không? Cũng như vậy, tại nơi tôi đánh dấu chấm than trên đây mấy dòng, viết là “vô số câu” thay vì “vô số các câu” đã là đủ chưa? Xin thưa là đủ rồi ạ. Vậy mà những câu chữ tương tự như trên lại xuất hiện nhan nhản trên báo, đài, khiến tiếng Việt chúng ta mất đi rất nhiều (những!?) sự trong sáng.

Khi đưa tin kết quả bầu BCH nhiệm kỳ VI của Liên đoàn bóng đá Việt Nam, một nhà đài đã mấy lần lặp lại cụm từ “tái đắc cử bầu lại”. Đã “tái đắc cử” lại còn kèm cái đuôi “bầu lại”? Sợ nhân dân không hiểu hay chính nhà đài không hiểu tiếng Việt?

Tường thuật một sự việc đang diễn ra như một cuộc thi đấu, một phong trào thi đua, người ta hay dùng cụm từ “đang tạm dẫn đầu”, “đang tạm xếp cuối”. Chữ “đang” ở đây đã nói lên được cái sự “tạm” rồi, đâu cần phải xếp chúng cùng nhau như vậy. Nói “đang dẫn đầu” hay “đang xếp cuối” là đã hoàn toàn đầy đủ. Cũng như vậy, nói “kết thúc hiệp 1, đội A dẫn đội B 2 – 1” có phải ai cũng hiểu đúng là hiệp 1 đã kết thúc và đội A đang dẫn 2 – 1 trước đội B không, hay thay vì vậy phải nói “kết thúc hiệp 1, đội A đang tạm dẫn đội B 2 – 1”. Ở đây là quá thừa luôn, thừa cả 2 chữ “đang tạm”. Trận đấu chưa kết thúc, còn cả một hiệp hai nữa, thì tỷ số 2 – 1 đó chẳng phải đã có nghĩa là đang, là tạm rồi hay sao?

Để minh bạch hóa những vấn đề thuộc sự quản lý của chính quyền, nhiều ý kiến cho rằng phải công khai trên các phương tiện thông tin đại chúng để người dân biết. Tuy nhiên một số văn bản cũng như trên báo chí lại sử dụng cụm từ “công bố công khai”. Chữ công trong công bố đã có nghĩa là công khai rồi còn gì nữa. Dùng “công bố công khai” thực tình là một bước lùi nhận thức về ngôn ngữ, hay bên cạnh đó còn có việc gọi là “công bố bí mật” nữa?

Gần đây, nhiều phát thanh viên của Đài truyền hình Việt Nam còn dùng 1 cụm từ nghe còn khó chịu tợn nữa, đó là “vượt trội hơn hẳn”. Nếu đã “vượt trội” rồi sao còn kèm “hơn hẳn” nhỉ? Chắc là để “khuyến mại”(!)

Vậy đó. Để giữ gìn sự trong sáng của tiếng Việt, không cần phải làm gì cao siêu, hãy đừng tỏ ra sính chữ là đủ.

BẢN QUYỀN BỞI LỆ ĐÁ