Không để mọi việc đi quá xa

Như mọi sự vật, hiện tượng trên trái đất, ngôn ngữ không hề ngừng vận động để phát triển. Sự phát triển này song cùng sự phát triển của nền văn minh của các dân tộc. Trên con đường phát triển đó, nhiều ngôn từ mới được sinh ra để giúp người ta diễn đạt hết ý nghĩ của mình. Nhiều từ vựng mới ra đời do vay mượn mà có. Có những nghĩa mới được sinh ra từ cùng một từ sẵn có. Có từ vựng được biến đổi, trại đi từ một nguyên gốc sẵn có rồi dần thay thế nó. Tất cả đều nhằm thích ứng với sự phát triển của con người. Bởi vậy, người ta mới gọi đó là sinh ngữ.

Tuy nhiên không phải lúc nào cái mới cũng tiến bộ hơn cái cũ. Những ngôn từ mà lớp trẻ hiện nay đang sử dụng phổ biến để chat với nhau trên môi trường Internet là một thí dụ. Nó làm hỏng đi sự trong sáng của tiếng Việt. Vấn đề này đã có nhiều bài viết tập trung mổ xẻ nên thiết tưởng ở đây không cần phải nói thêm. Bài viết này nhằm vào một hiện tượng ít người để ý nhưng không kém tầm quan trọng trong việc làm rối rắm vốn từ vựng tiếng Việt và theo đó ảnh hưởng không nhỏ đến sự trong sáng của tiếng Việt.

Từ lâu nay chúng ta đã quá quen với từ “thầy giáo”. Quen đến mức chúng ta không hề thấy có gì lấn cấn khi viết cũng như khi đọc. Thế nhưng chính sự quen thuộc đó làm cho không mấy người biết thực ra nguyên từ đó phải là “thày giáo”. Con đường để từ “thày” biến thành từ “thầy” thực ra khá đơn giản: đó là do phát âm. Cách phát âm từ “thày” của đồng bào miền Bắc khá nặng rất giống với từ “thầy” (điều này khác hẳn với đồng bào Nam bộ - gần giống với âm “thài” hơn). Dần dần qua thời gian, chữ “thày” được viết thành chữ “thầy” lúc nào chẳng ai hay. Tuy nhiên không phải tất cả các văn tự đều dùng chữ “thầy”. Chữ “thày” vẫn còn được dùng khá nhiều nhưng lại ít thấy trong văn bản hành chính hiện nay.

Một quá trình tương tự đã diễn ra để chữ “cọng” dần biến thành chữ “cộng”: “dấu cọng” đã trở thành “dấu cộng”, “cọng hòa” thành “cộng hòa”... Dấu mũ trên chữ o đã mặc nhiên được công nhận. Tuy nhiên, chúng ta không được phép dễ dãi để mọi việc đi quá tầm kiểm soát. Tình trạng phổ biến hiện nay là các từ vốn không có dấu mũ, thông qua cách phát âm, vô tình được ấn thêm cái dấu mũ trên đầu một cách rất tùy tiện. Chữ “màu sắc” đã trở thành “mầu sắc”, “bày tỏ” thành “bầy tỏ”, “nảy sinh” thành “nẩy sinh”, “cày cấy” thành “cầy cấy”, các “bảy”, “giày”, “mày” được viết thành “bẩy”, “giầy”, “mầy” v.v... và v.v...

Thậm chí, một số chữ thay vì dấu “ă” được hô biến thành dấu “â”, ví dụ: “lặp lại” thành “lập lại”, “lay lắt” thành “lây lất”, động tác “nhắp chuột” thành “nhấp chuột”...

Các sai lầm, dễ dãi này khiến cho từ vựng tiếng Việt của chúng ta trở nên lộn xộn, làm méo mó đi những quy tắc vốn có.  Nghiêm trọng hơn khi nó được dùng trong văn bản hành chính thuộc lĩnh vực hộ tịch, hộ khẩu. Tôi đã từng thấy một văn bản viết tên ông Nguyễn Văn Bảy thành Nguyễn Văn Bẩy. Mà theo quy định ngặt nghèo của tư pháp, Nguyễn Văn Bảy và Nguyễn Văn Bẩy không thể là một người.

Hãy trân trọng vốn từ tiếng Việt, đừng để mọi việc đi quá xa. Hoàn toàn đơn giản: chỉ cần không dễ dãi khi dùng từ.


BẢN QUYỀN BỞI LỆ ĐÁ